‘Raya mi zehmet a la ez raya xo ra şina’

Nûçeyên Rêzexeberê

în 1 tîrmehê 2022 - 22:32

  • ‘Ez ekserî bi melodîyanê hafizeyê xo xebitîyena. Ez muzîkanê dinya goştarena, la wexto ke ez deyîranê xo hedre kena no sereyê mi temîyan nêkeno. Ez bi no qeyde muzîkê xo hîna kena dewlemend. Ez biwazî zî ez nêşkena kok û ristimanê xo terk bikerî û înan ra cîya bifikirî. Wexto ke ez hîra ewnîyena, muzîkê mi zî aver de şino.’

ARDÎN DÎREN

Muzîsyenê muzîkê Modernî yê Kurdkî, bestekar, aredayox Mehmet Akbaş do bivejîyo sehneyê namdarî yê “Köhler Philharmonie”yî ser. Aynur Dogane ra dima Mehmet Akbaş muzîkê Kurdkî kirişneno nê sehneyê weçînayeyî ser. Repertûarê Akbaşî deyîranê ey ra û deyîranê gelêrîyan ra yeno pê. Hunermend nê deyîran bi tewirê xo muneno û rasneno nifşanê neweyan. Akbaş kokanê xo terk nêkeno la hunerê xo de formanê verênan, normanê muzîkê dinyaye de ano têhet û bi xebatanê xo muzîkê dinyaye mîyanî de muzîkê Kurdkî rê rayîr akeno. 
Yenî Ozgur Polîtîka ra Ardîn Dîrenî xebatanê Mehmet Akbaşî ser o tede qisey kerdo. Kar û teşqeleyê ci zêde bo zî seba nê sohbetî wextê xo abirnayo 

Ti seba konserî kadroyêka başe û hîraye reyde xebitîyenî. Na kadro senî ameye têhet, ti eşkenê biney behsê hedreyîya konserê xo yê “Mehmet Akbaş &Ensemble”yî bikerî?
Ma hedreyîya konserî ver biney kewtê binê stresi la enerjîyê ma zî esto. Seba ke platformêko pîl o ma semedê promosyonî zî taybet xebitîyenê. Ekîba ma zaf qerebalixe nîya coka kar 2-3 kesan ser o maneno. La teber ra zî embazî paştî danê ma. Ma seba nê konserî muzîsyenanê enternasyonalan de xebitîyenê. Aranjorê ma Erdem Altinses raşta zî karê xo de serkewte yo û karanê başan keno. Karê xo de profesyonel o û zaf jêhat o. Tena hetê muzîkî ra ney, seba performansanê sehneyî û awankerdişê konseptan de zî serkewte yo. 4 embazê ma yê muzîsyenî Îstanbûl ra ameyê. Ma pêro pîya 11 kes ê. Markus Stockhausen zî muzîsyenêko nammdar o û warê muzîkê cazî de xeylê yeno naskerdiş. Xora keyeyê înan Elmanya de muzîkî de ekolêk awan kerdo. Ma verî pîya wendibi û nika zî ma pîya seba konseri xebitîyenê. No seba mi zaf qîmetin o. sewbîna çelîsto Elman Veit Steinmann zî ma reyde xebitîyeno. Anush Nazryane sopranoyêka Ermenî ya. Warê notasyonî de zaf serkewtî ya û mabênê ma de têkilîyanê başan nana ro. Zelal Cengizhan zî pîano cinena û vengê aye zaf weş o. Zelale hetêk ra Dêrsimij a û coka bi Kirmanckî zî deyîran vana. Yavuz zî Erz3ingan ra yo û trompet cineno, ey zî Elmanaya de perwerdeyî cayî girewto. Hem muzîkê Kurdkî hem zî muzîkê rojawanî weş zaneno. Nurullah Turgut û Mehmet Yamalak di embazê min ê verên ê û do ê zî ma reyde vejîyê sehne. Ê zî Elmanya de muzîkî ser o xebitîyenê û înan xo weş aver de berdo. Seba ke ez nê embazan reyde xebitîyena ez zaf keyfweş a û motîvasyonê ma zî baş o 

Repartuarê şima de çi esto?

Kirmanckî û Kurmanckî zî estê. Deyîrê Ermenîkî, Fariskî û Efxankî zî estê. Bi Tirkî zî deyîrêka Hasret Gultekînî esta. Goreyê mi Hasret Gultekîn sembolêko muhîm o. Hasret reya verêne karê produksîyonê muzîkê Kurdkî yê bi bandrolî kerdê û rêça îtîqatê xo ra şîyo. Kesêko ciwan bi la kare xo de zaf serkewte bi û mi ser o xeylê tesîrê ci bîyo. Beno ke ekseri Tirkî vatê la o haydarê ziwan û nasnameyê xo bi û kesêko çêr bi. 

Ti reya verêne “Köhler Philharnonie”yî de vejîyenî sehneyî ser. Seba to û muzîkê ton o sehne û konser yenê çi vate?
No sehne Elmanya de tîlikê muzîkî yo. Seba muzîsyenêkî zaf muhîm o ke bivejîyo nê sehneyî ser. No xeyalê muzîsyenan o. Yeno nê vateyî ke ti bivejîyî nê sehneyî ser ti muzîsyenêkî baş î. Coka sehneyêko erjaye yo. helbet no sehne seba mi surprîz nêbi, domantîya xo de mi zanitêne ez do se bikerî. Seba ke ez biba baş mi xeylê kede da. La şertan ver muzîk seba ma zehmet û luks bi. Sey miletanê bînan statuyê ma çin bi coka ganî ma zaf kede bidayêne. Ez eşken abi asanî vajî ke na dinya de m3isyonê mi zî deyîrbazî û muzîk o. Ez bi keda xo ameya nê rojan. Bado ke ez ameya Elmanya zî ez xebitîyaya û mi xo aver berd. Ez keyfweş a ke keda min a serran venge neşîye. Kolner Philharnonie hem seba muzîkê mi hem zî seba temsîlîyetê şarê ma platformêko muhîm o. Ma wazenê nifşanê neweyan rê zî beran akerê. Verî zî Aynur Dogane vejîyaybî nê sehneyî ser, nika zî ez vejîyena. No seba muzîkê Kurdkî serkewtişêk o.  

To rayîrêko zehmet weçînayo. Muzîkê to muzîkêko “kommersiell” yan zî muzîkê pîyasayî nîyo. Ti eşkenê biney behsê zehmetîyanê nê rayîrî bikerî?

Ez sere de vajî ke ma Kurdî cuyêka normale nêcuwîyenê. Tim problemi estê û şer dewam keno. Coka xeberê xirabî kêmî nêbenê. No zî muzîkê ma ser o tesîr keno. Muzîkê ma zaf nîno zanayene û wexto ke ma karêkî kenê nîno eşnawitiş. Îmkanan ver zaf wextê mi peyda nêbi ke ez klîban û albuman bivirazî. Mi debareyî ver xeylê zehmetîyî antê. Wexto ke festîvalî û konseri bîyê ma nêsilayîyayî. Coka têkilîya ma û şarî zaf nebîye xurte. Raşt o, ez muzîkêko kommersîelî nêkena. Norm û saundê muzîkê mi cîya yê. Xora muzîk çîyêko zerrîyane yo. Ez zana raya ke mi weçînita zehmet a. La no tercîhê min o. Ez raya xo ra şona. Hewce nêkeno her muzîsyen muzîkê pîyayasî bikero. 9 deyîrê mi kewtê paylîstê BBCyî û radroyanê Ewrûpayî. Seba ke ez bi deyîranê xo komela xo temsîl kena ez zaf keyfweş a.  

Ceribnayîşê to yê ciyayî estê, ti deyîranê gelêrîyan bi formanê cîyayan vanê, ti muzîkê xo senî erjnenî?

Wexto ke ez ameya Elmanya mi waştêne ez xo aver de berî û mi va werekna ez rew biameyêne tîya. Mi tîya de bi îmkananê xo kare muzîkî kerdê, heta aşîfanê konseranê xo zî mi bi xo daliqnayê. Hêverî pronsorê mi çin bî û paştîdayoxî zî çin bî. Roje bi roje goştaritoxê min ê enternasyonali peyda bîyê. Mi xeylê konseri daye û mi waştêne ke konsere mi qelîteyin bê. Muzîkê mi bi qeydeyan nîno tarîfkerdiş. Ez soundanê elektronîkan şuxilnena û muzîkê gelêrîyî îcra kena. Ruh û zerrîya muzîsyenî de çi bibo, muzîkê ey zî o yo. Wexto ke Ewrûpayijî û goştaritoxê bînî goş nane deyîranê mi ser, tede x ora çîyêk vînenê. Ez ekserî projeyanê muzîkî virazena. Ez formanê deyîranê gelêrîyan sey dewlemendîyêk vînena û înan ser o xebitîyena.  

Ti xeylê ziwanan de deyîran vanê, la Kirmanck(Zazakî) muzîkê to de cayêko taybet gena. Ti zanê ke, rewşa Kirmanckî başe nîya û zêde nîna qiseykerdiş. Ti muzîkî de rewşa Kirmanckî senî vînenî?
Kirmanckî ziwanê maya min o, mi verî cû Kirmanckî eşnawito û qisey kerdo. La çi heyf ke rewşa Kirmanckî xirab a. Tena xebatê muzîkî ziwanî rê qîm nêkenê. Ganî kananêko bi se ra se Kirmanckî bibo. Medyaya sosyale de ganî ma ziwanê xo bixuxilnê û ganî ma hesas û samîmî bê. Wexto ke çalakîyî bene ganî Kirmanckî bivejîya ver. Tim bi çend nimûneyan peygoş kenê. No têgêrayîşêko xirab o. Ganî muzîsyenê Kirmancî bêrê sşlaynayîş û motive bibê. Muzîkê Kirmanckî hetê Dêrsimî de goştaritoxî peyda bîyê. Dîasporaya Dêrsimî wayîrê kulturê xo vejîyena û bawerîya înan ver zî muzîk tim gande mendo. La Kirmancanê hetê cêrî de rewşe wina nîya. Kêm zêde bazarêkî muzîkî zî virazîyayo. Albumê Kirmanckî yê vejîyenê raşta zî zaf biqelîteyê û profesyonel ê. Seba ke semedê pîyasayî nînê viraştiş qelîteyê înan berz o. 

Ti do konserê xo de tayê deyîrê ke hetê cinîyan ra vajîyayê û qeynêbîyê zî vajê. Ez vana nê deyîrî Kirmanckî yê. Nê deyîrî do reya verêne bi enstrumanan bêrê vatiş. Ti eşkenê biney behsê arêdayîşê nê deyîran bikerî?
Ekserî deyîrê ma yê gelêrî hetê cinîyan ra virazîyayê. Mi mintiqaya Pîranî ra xeylê deyîrê gelêrîyî dayê arê. Mi nêwaşt nê deyîrî vîndî bibê. Ma do nê deyîran ra 4 albuman virazê. Înan ra yew projeya “Zazakî Songs Project” o. Ez û Adem Karakoç ra pîya xebitîyenê. Tedeyîya projeye zaf dewlemend a. Turneya ma newe qedîyaye. Ma do payîz nê konseran ra albumêk bivirazê. Sewbîna projeyêka bi nameye “Pyschedelic Pop Folk’î esta esta. Ekserî tede deyîrê Kirmanckî estê. Albumêko bîn de zî do deyîrê Pîran, Xarpêt û Çewlîgî bibê. Ganî muzîkê Kurdkî cayê xo de mevindo. Terteleyê Dêrsimî muzîkê Dêrsimî ser o tesîrêko pîl kerdo. Coka formê şiwareyan hîna zêde yê. La hetê cêrî de formê bînî zî aver ê. Hetê cêrî de enstrumanî çin ê. Muzîk bi awayêko xozayî mîyanê cuye de yo. Ez wexto ke deyîranê gelêrîyan newe ra vana, ez formanê înan nêxeripnena. Ez biwazî zî ez nêşkena kokanê xo biteriknî. La wexto ke ez hîra ewnîyena, muzîkê mi zî dewlemend beno.

Nê wextanê peyênan de konser û tîyatroyê Kurdkî ameyê betalkerdiş...

Nê qedexeyî newe nîyê. Verî zî konseri MKMyî ameyêne betalkerdiş û eywanî ameyêne mohrkerdiş. Ganî vengê hunermendanê ma bêro eşnawitiş. Wexto ke ma qisey kenê, w aşarî ser o zî tesîrê ma bibo. Ganî şarê ma qîmet bido hunermendan ke wa qalê înan pere bikerê. La nê meseleyî tena bi hunermendan çareser nêbenê. Peynîya peyên her çî şino gineno dêsanê sîstemî ro. Yanî sîstem verî ra nat xirab o. 

Seba ke rewşa muzîka Kurdkî başêre biba pêşnîyazê xo çi yê?

Bê statûbîyayîşê ma kêmanîya tewre pîl a. Dîasporaya ma hêzdar a, ma xeylê organîzasyonan zî virazenê la ma zaf rey lokal manenê. Ma goreyê pîyasayî têgêrenê û ma deyîranê govende, veyveyî û sloganan vanê. Eke ma înan bivejîyê ver, tewirê bînî aver de nêşonê. Deyîrbazê Tirkî m ara zêder vejîyenê sehneyanê ma ser. Başûr de, Bakur de û Ewrûpa de zî rewşe wina ya. Ganî çapemenîya ma xurte ba. Hunermendî wîjdanê şarî yê. Ganî şarê ma de têkilîya ma hîna xurte ba. Platformanê muzîkê kurdkî dê dîjîtalan de ekserî muzîkê pîyasayî ca genê. La ganî ca bidîyo tewiranê bînan zî. Ganî m abi raya medyaya sosyale karanê xo bidê şinasnayîş. 

parvê bike

   

Yeni Özgür Politika

© Copyright 2024 Yeni Özgür Politika | Mafên belavkirinê parastî ne.