Netîceyê Konferansê Lozanî ameyê eşkerakerdiş

• Konferansê Lozanî bi eşkerakerdişê netîceyan ame qedîyayîş.

ERDOGAN ZAMUR / LOZAN

Konferans bi eşkerakerdişê netîceyan ame qedîyayîş.

Serrgêra 99ine ya Muqaveleyê Lozanî de, partî, dezge, sîyasetmedar, hunermend û akademîsyenê Kurdan Qesra Rûmîneyî ya Lozanî de ameyê pêser û konferansêk ame viraştene. Çar leteyê Kurdistanî ra beşdaran derheqê meseleyanê welatî de qisey kerd.

Badê qisey û erjnayîşan, bernameyê çalayîyan ê sergêra 100ine ya Lozanî û qerarî beşdaran reyde ameyê parekerdiş.

‘Muqaveleyê Lozanî qebulkerdişê qirkerdişê Kurdan o’

Netîceya konferansî de derheqê Muqaveleyê Lozanî de nîya vajîya: “99 serrî verî cû Lozanî de konferansêko mîyanneteweyî virazîya û neticeye de muqaveleyêk ame îmzakerdiş. Bi nê muqaveleyî Kurdistan bi çar lete û mabênê çar dewletan de ame parekerdiş. Temsîlkarê Kurdan konferansî de çin bî û Kurdan ra çîyêk nêpersîya. Derheqê Kurdistan û Kurdistanijan de qerarî ameyê girewtiş la Kurdî nêameyê hesabkerdiş. Muqaveleyê Lozanî qebulkerdişê qirkerdişê Kurdan o. Tena qebulkerdişê qirkerdişê Kurdan zî ney, qebulkerdişê qirkerdişê Ermenî, Sûryanî û Keldanîyan o zî.

Sîneyê Kurdan de xencerêk o

Bi îmzakerdişê Muqaveleyê Lozanî Kurdistan kewt mîyanê zulmatî. Kurdî raştê qetlîam û qirkerdişan ameyê. 1925î ra heta 1938î Kurdistanê Bakurî de se hezaran Kurdî ameyê qetilkerdiş û xeylê cayî ameyê vengkerdiş. Leteyanê bînan de zî qetlîamî û asîmîlasyonî ameyê ramitene. Lozan Başûrî de Enfal û Xelebçe de qetilkerdişê Kurdan o, Şîno, Mehabad û Sinê de qetilkerdişê rayberan o, vêşnayîşê Amûdeyî yo, Kemerê Ereban o, Terteleyê Dêrsim û Zîlane, Hepisxaneyê Dîyarbekirî yo. Bi kilmî Muqaveleyê Lozanî sîneyê Kurdan de xencerêk o. Ewro zî Lozan, Kobanî û Şengal o, îşxalê Efrînî yo, Zap, Metîna û Avaşîn de vera Kurdan şuxilnayîşê çekanê Kimyewîyan o.

Wazenê Lozanî 100 na serrî tetbîq bikerê

Kurdan vera Lozanî xo ver da û ameyê heta ewro. 1923î de Kurdî zaf hêzdar nêbî la ewro Kurdî wayîrê hêzêk ê. Başûrî de statuyo federal, Rojavayî de statuyo fîîlî, Bakur û Rojhelatî de zî xoverdayîşê pîlî estê. wexto ke Lozan îmza bi, Kurdî nêameyê şinasnayîş. Vengê Kurdan nêame eşnawitiş. La ewro warê mîyanneteweyî de Kurdî wayîrê fikrî, rolî û têkilîyan ê. Konferansê Lozanî de tena Kurdêk estibî, o zî Kurdêko xayin bi. La nika eynî eywane de Kurdî ameyê pêser û vengê xo rasnenê dinya. La çi heyf ke hema zî azadîya maç in a û ekkerîya welatî hema zî binê îxşalî de ya. 99 serran ra dima zî dişmenê Kurdan plananê qirkerdişan kenê û wazenê destvisteyanê Kurdan çin bikerê. Ê wazenê Lozanî 100 na serre tetbîq bikerê. Ma ganî vera Lozanî yewîtîya neteweyî awan bikerê. No muqavele welatê ma keno lete û şarê ma yewbînî ra dûrî fîneno. Eke ma nêwazenê Lozan 100 na serrî pay ra bimano, ma ganî bibê yew û vateyê xo bikerê yew.”

Qerarê Konferansî

1.Muqaveleyê Lozanî de Kurdî temsîl nêbîyê, welatê ma û şarê ma lete bîyo. Ma sey temsîlkaranê Kurdan nê muqaveleyî red kenê. 

2. Ma Netewîyanê Yewbîyayîyan rê, dewletanê îmzakerdoxan rê û berpirsiyaran rê gazîyêk kenê. Ganî bi goreyê rastîyanê mintiqa û edeletî konferansêko newe pêser bibo û muqaleyo newe bêro îmzakerdiş. 

3. Konferansê çar leteyê Kurdistanî xoverdayîşanê vera îşxalî vîneno û înan selam keno.

4. Konferans mexdurîya Asûrî- Sûryanî û Kelkanîyan û şaranê Kurdistanî vîneno û xoverdayîşê azadîya nê şaran selam keno.

5. Konferans menfaatanê Başûrê Kurdistanî fikirîyeno û paştî dano kede û xoverdayîşanê vera îşxalan.

6. Konferans paştî dano statuyê Rojavayê Kurdistanî û xoverdayîşanê vera îşxalan.
7. Konferans hêrîşanê Tirkîya yê Zap, Metîna û Avaşînî qebul nêkeno û xoverdayîşê şerwananê azadîye selam keno.

8. Konferans vera gurînayîşê çekanê kîmyewîyan OPCWyî û hêzanê mîyanneteweyîyan rê gazîyêk keno û înan ra vano ganî bêveng mebê.

9. Konferans pêro partî, dezge, rêxistin û temsîlkaranê Kurdistanî rê seba ke vera îşxalkaran hêzdar bibê gazîya yewîtîye keno. Ma ganî vengê xo pêro pîya berz bikerê û dewaya Kurdistanî birasnê seranserê dinya.

Çalakîyê serrgêra 100yine

Seba ke çalakîyan organîze bikera, Komîteya Serrgêra 100yine ameye ronayene û do paştî bidîyê nê çalakîyan.

Çalakîyê serrêga 100yine nê yê:

*Badê 22yê Kanûne do panel, semîner û pêşengeyî bêrê organîzekerdiş.
*22yê Temûze 2023yî de do bi sernameyê “Serrgêra 100yine ya Lozanî de 100 Kurdî ver bi Lozan”î rayîrşîyayîş û mîtîngêk bêrê viraştene.
*23yê Temûze 2023yî de do bi beşdarîya dezge û şexsîyetanê Kurdistanîyan konferansêk bêro viraştene.
24ê Temûze 2023yî de do cayê imzakerdişê muqaveleyî de netîceya konferansî bêra wendene.