Vengêko nêmerg: Karapetê Xaço

Dengbêj Karapetê Xaçoyî xo ra dima erjê pîlî verdayê û 15ê Çeleyî 2005î de ma ra xatir waşt.

Dengbêj Karapetê Xaço, Terteleyê Ermenîyan ra bi tesadufî xelisîyeno. Dengbêjê Kurd û Ermenîyan, şexsîyetanê tewr başan ê tradîsyonê dengbêjîye ra yo. Namayê ey o eslî Garapet Khaçaturyan o. Karapetê Xaço, goreyê tayê malumatan 1900î de, goreyê tayînan 1903 û goreyê malumatanê bînan zî 1908î de ameyo dinya. Dewa Bileyderî ya qezaya Qûbînê ya Êlihî de keyeyêko Ermenî de ameyo dinya. 

Ermenîtîya xo nimneno û parsekî keno

1915î de, Terteleyê Ermenîyan de pîy û maya ey verê çimanê ci de qetil kenê. Bi saya eskerêk o, bira û wayê ci Abraham, Manuşak û xezal yenê xelisnayîş.

Xaço, bi bira û wawanê xo reyde deşta Xerzanî de Ermenîtîya xo nimnenê û parsekî kenê. Kurdkî zanayişê înan beno avantaj. 

Dengbêjîya Xaçoyî zî nê serranê ci de dest pêkena. Dewa ke waya ci yewî de zewicîyaya de dest bi şiwanetîye keno. Filîtê Qûtoyî ser o kilamêk vano û lajê Filîtê Qûtoyî o û waya ci gêno binê hîmayeya xo.

Serrê Qamişloyî

Badê Serewedartişê Şêx Seîdî 1929î de şino Qamişlo. Sûrîyê o wext destê Fransayî de ya. Tîya de artêşê Fransîyan de 15 serrî eskerîya bipereyan keno. Wexto ke eskerîye keno, keynaya keyeyê ermenîyan ê Azîzyanî Yeva de zewicîyeno û 4 kênayî û 1 lajê ci benê. 

Şerê Cîhanî yê 2yinî ra dima, Ermenîstanê Sovyetan pêro Ermenîyanê dinya rê gazîye keno ke wa agêrê welatê xo. Xaço zî 1946î de bar keno şino Êrîwan.

Serrê Rodyoya Êrîwanî

1950î de beno beşdarê kadroya Radyoya Êrîwanî. Heta serranê 2000an Radyoya Êrîwanî de kilaman vano. Vengê Xaçoyî û kilamê ci, bi saya Radyoya Êrîwanî rasenê keyeyanê kurdan. 

Ey, cuya xo de Ermenîkî zî tede bê Kurdkî sewbîna ziwanî de kilamî nêvatê. O d3iyar keno ke bi pereyan dengbêjîye nêkerda. 2002î de roportajêkî xo de na rewşe ser o nê çîyan vano:

“Ez doman bîya, dengbêjêko kor bi, nameyê ey Şako bi. Ey dengbêjê korî kilamî vatênê. Xora o wext qaset-masetî çin bî ke ma goş bide kilaman ser. Ez xo bi xo musaya ke kilaman vajî. O wext mi hêgayanê Kurdan de rêncberî kerdêne, mi şiwanetî kerdêne. Roja yewşemeyan Ermenîyî nêxebitîyêne. O ê rojan de zî wayîrê pesî ez şawitêne verê pesî. La wexto ke ez şîyêne dêre zî mi kilamî vatêne. Mi pêro kilamê xo bi Kurdkî vatê. Mi Ermenîkî zî nêvatê. Mi çirey bi pereyan kilamî nêvatê. Ez eşkena bêvindertiş aşmêk kilaman vajê.” 

Xo ra dima mîrasêk verda

Dengêj Karpetê Xaçoyî, 15ê Çeleyî 2005î de dewa Solxoza Çaran a Êrîwanî de ma ra xatir waşt. Ey xo ra dima mîrasêko pîl verda. Mîyanê tradîsyonê dengbêjîye de cayê xo girewt. 

ROJNEWS